منش
تحقیق:
بررسی پیشرو به منظور صرفه جویی در انرژی و هزینه های متحمله از سقف ساختمانهای شهر ارومیه میباشد که به رویکرد کتابخانهای موضوع بررسی و اجرا قرار گرفته هست و در نهایت نیز به توده بندی توصیفی نتایج پرداخته شده میباشد .
اهمیت
و ضرورت تحقیق
علائمی که از خانه های نخستین بشر به دست رسیدهاند و نیز طرحهایی که برای ساختن فضای امن در زمینه های متفاوت (از کارخانه تا بیمارستان، از کتابخانه تا تماشاخانه و …) به دست ما میرسند، نشان دهنده آن میباشند که بشر برای به وقوع پیوستن بخشیدن به فضایی که تن نیاز دارد، ناچار به تغییر تحول شکل، تغییر و تحول مکان و ادغام کردن ماده میباشد . در سادهترین شکل خانهسازی، آدم نیازمند به سرپناه، حجم تبارک و بی تردید زمین را به تناسب میزان های خویش میکاود و موادزائد کاویده شده را دور میریزد و برعکس هنگامی که میخواهد روی زمین مسطح سرپناهی را بنا کند، ناچار می باشد با به کار گیری از مصالح بر کنده از جاهای مختلف، سکونتگاه خود را شکل دهد .به بیان بهتر، ادغام مواد و مصالح ساختمانی عملی میباشد به منظور آفریدن حجمی پایدار که بتوان در درونش زیست (احمدی ملکی، ۱۳۸۳) .
اهداف:
انگیزه از بررسی پیش رو مقایسه تطبیقی گونه های سقفهای بکار رفته در ساختمانهای شهر ارومیه میباشد . در پی این هدف اصلی، هدف ها ویژه تحت دنبال میگردد .
۱-
بررسی خصوصیات سقفهای بکار رفته در ساختمانهای شهر ارومیه
۲-
نظارت روشهای صرفه جویی در انرژی و هزینه مربوط به سقفها در بناهای شهر ارومیه
ادبیات
بررسی
سقفهای
ساختمانی و مصالح بکار رفته در آن، انواع مختلفی دارا هستند که به اختصار در ذیل به آن میپردازیم:
۱)
پوشش سقف به وسیله تیرهای چوبی
این مدل پوشش قبلاً در بخش اعظم شهرها ترویج داشت . چون چوب در اکثر زمان ها شهرها بوده و هزینه ساختمان را به خودی خود اندک میکرد . همچنین مدل پوشش در شهرهای مختلاف هم تفاوت داشت . این دسته پوشش میتواند به دو طریق انجام شود . در طریقه اول، بعد از آن از اینکه دیوارهای ساختمان به تحت و پوشش میرسید، پس از ترازبندی، فاصله دو دیوار را با چوبهای گرد به مسافت 30 سانتیمتر از همدیگر میپوشاندیند و بعد از آن بر روی آنها حصیر میکشیدند و بر روی حصیر نیز مقداری نی، به ضخامت تقریبی ۶ سانمتیمتر پهن میکردند و بر روی آنها شفته کاهگلی ریخته و شیب بندی میکردند . در طریقه دوم سپس از نصب تیرهای گرد، آنها را از طرف بام تخته کوبی میکردند . این تخته کوبی بنام سقف پوش معروف بود . روی سقف پوش را با گل نیم کاه و خشت یا این که خشت مفروش میکردند که به آن به اصطلاح «پالانه» میگفتند، و آنگاه عمل شیب بندی انجام میشد و تحت سقفها را نیز قاب سازی مینمودند . این کادر ها که از تخته و چوب بود انواع مختلفی داشت و زیبایی خاصی به ساختمان میبخشید . ضمناً این سقفها را میتوان به نوعی عایق حرارتی محسوب نمود . چرا که از دو مدل پوشش فایده میبرد، یعنی از بالا روی تیرها حصیر و تخته و نی میباشد و از درون نیز به رخ کادر سازی میباشد که فی مابین این دو پوشش فضای خالی میماند که این فضا میتواند عایق حرارتی محسوب شود (شاطریان، ۱۳۸۷) .
۲)
پوشش سقف به وسیله تیرآهن (طاق ضربی)
طریقه پوشش این مدل سقفها بدینصورت است که پس از اتمام فعالیت نعل درگاه ها و یک عدد شدن دیوارهای ساختمان، کلیه دیوارها را به یک مقدار مرحله میکنیم و شناژ افقی را انجام داده و تیرها را بر روی آنقرار میدهیم . در هنگام تیرریزی می بایست اعتنا شود مسافت تیرها از یکدیگر نسبت به نمره تیرآهن درست انتخاب شوند . چرا که در صورت والا بودن دهانه تیرها، احتمال لرزش و خمش در تیرآهن ارتقا یافته و در سود موجب ریزش میشود . معمولاً این دهانه را در میان ۸۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر در نظر میگیرند و برای جلوگیری از لرزش آن از میلگرد به صورت ضربدری به کار گیری نموده و به تیرآهنها جوش داده میشوند . طریقه پوشش این مدل سقفها که از آجر و ملات گچ و خاک میباشد، به طریق ضربی که فشار وارده را به تیرآهنها منتقل میکند و این فشار نیز توسط میلهای مهار جوش داده گردیده به تیرآهنها، خنثی میشود (همان، 1387) پس از اتمام پوشش سقف از طرف پشت بام، مبادرت به دوغاب ریزی مینمایند، که به اصطلاح دوغاب گچ عسلی رقیق نامیده میشود و خاصیت دوغاب ریزی این هست که اولاً درزهای عمودی دربین آجرها را مالامال میکند و آنها را خوب به نیز میچسباند و از ریزش احتمالی آن دوری میکند . دوما این که آجرها را یکدست کرده و به صورت قالبی در میآورد که در دل دو تیرآهن جای گرفته می باشد . و سوماً اینکه، زیرا مقداری بر حجم گچ افزوده میشود و تعداد دهانه های پوشش،به هر چند عدد که میرسد، دهانه ها را با فشار بیشتر حجم، به یک سقف کاملاً یک دست تبدیل میکند و سقف در پیشرو لرزشها و صدمات احتمالی به چهره واحد کار خواهد نمود (شاطریان، ۱۳۸۷) .
۳)
پوشش سقف به وسیله دال بتنی
طریقه همانطوری که از نام این نوع پوشش معین است، عمدتاً مصالح بکار رفته در این جور پوشش ها از بتن و میلگرد میباشد که با دقت به اهمیت و مقاومت سقف و کاربردهای آن، اشکال مختلفی دارد . و ضخامت آنها با توجه به دهنه تیرها، در کمترین حالت 8 سانتیمتر و بیشترین وضعیت ۳۰ سانتیمتر در پارکینگهای طبقاتی مورد استعمال قرار گرفته میباشد .
انواع سقفهای بتن دارای سلاح زیر میباشد .
الف)
سقفهای بتن دارای اسلحه صفحهای ساده
این جور سقفها برای دهانه های کوچک (کمتر از ۳ متر)مورد استفاده قرار میگیرد . ضخامت این مدل سقفها با اعتنا به دهانه و بارهای وارده از ۸ تا ۲۰ سانتیمتر خواهد بود که میتوان این دسته سقفها را حتی در ساختمانهای باربر و نیمه فلزی و در غایت ساختمانهای بتن آرمه اجرا نمود . طریق اجرای آن به این ترتیب میباشد که دوسری مش (میلگردهای شبکهای به نیز تنیده شده) را در بالا و پائین قالب سقف قرار میدهیم و مابین این مشها را به وسیله میلگردهای خم گردیده و یا این که چوب ویا آجر از نیز مسافت میاندازیم تا هنگام بتن ریزی به همدیگر نچسبند . ضمناً حتما می بایست اعتنا شود که از تخته های ضخیم برای قالب استفاده گردد تا در موقع بتن ریزی، مش ها جابجا نشده و موجب ریزش سقف گذشته از استحکام نگردد .
ب)
سقفهای بتن دارای سلاح دندانهای
این نوع سقف برای دهانه های بزرگتر از سه متر موضوع استعمال قرار می گیرد . وبرای جبران نیروهای مازاد وارده به سقف از تیرهای فرعی به کار گیری میشود که مابین تیرهای مهم با فاصلههای واجب و معین قرار داده میشوند تا توشه سقف را به تیرهای دارای اهمیت منتقل کند . در صورتیکه این سقف را از پائین نگاه کنیم، ضخامت تیرهای مشاهده گردیده مشابه دندانه خواهدبود (کسمائی، ۱۳۸۲) .
ج)
سقفهای بتن مسلح معکوس
این دسته سقف همان سقف دندانهای میباشد که به فیس معکوس اجرا شده هست . و موردها به کارگیری آن در جاهایی میباشد که به علت خاصی مجبوریم از این نوع سقف سازه به ضرورت استفاده نمائیم . چرا که عمده اعضاء بتن در قسمت کشش قرار گرفته که بدون چاره خوا هیم بود از بتن زیادی استعمال کنیم و سقف سنگینتر خواهد بود .
د)
سقفهای بتن مصلح مضاعف
در صورتیکه دو سقف دندانهای و معکوس را با هم اجرا کنیم، سقف دوبل یا دوچندان خوا‌هیم داشت . قالب بندی این دسته سقفها به مراتب خیلی مشکلتر از بقیه قالب بندی ها است، و در موارد خاصی نظیر عبور لوله های آب و فاضلاب و نظایر آن، از این مدل سقف استعمال میشود . بتن ریزی این دسته سقفها می بایست در دو یا این که تعدادی مرحله انجام شود و کلاً زیاد مقرون به صرفه نمیباشد .
ر)
سقفهای بتن مسلح قارچ
به علت یکپارچه کردن تبر و تیرچه با سقف، نمای آن به چهره پله پله یا قارچ مانند چشم میشودکه به همین علت آنرا سقف قارچی میگویند و کارایی این نوع سقف به‌این چهره است که تیر وتیرچه به صورت پلهای با سقف یک عدد میشوند .
س)
سقفهای بتن مسلح با قالبها تو خالی
این جور پوشش از بهترین ومقرون به صرفه ترین پوششها میباشد و شیوه کارایی آن به این رخ می باشد که از ورقهای فلزی که به رخ تاوه و توخالی میباشد به فیس قالب به کارگیری کرده و آنگاه از ترازبندی و چوب بسته زدن، در کنار یکدیگر قرار داده و بتن ریزی میکنند . فاصله دندانه ها و تیرچه ها از نیز در این مدل سقفها کمتر بوده و ارتفاع آنها هم نسبت به سقفهای دندانهای کمتر و سبکتر و مقرون به صرفه تر میباشد .
۴)
پوشش سقف به وسیله تیرچه و بلوک
برای آشنا با اجرای سقفهای تیرچه بلوک باید نکات تحت را مد لحاظ داشته باشید تا از سقفی که بالای سرتان قرار خواهد گرفت مطمئن باشید (شاطریان، ۱۳۸۷) .
آغاز بایستی تیرچه ها روی پلهای با اهمیت (تیرهای فلزی) در ترازهای زمینه لحاظ کارگذاری شوند . مسافت دربین تیرچه ها با بلوکهای مجوف پر گردیده و پس از نصب میلگردهای حرارتی و میلگردهای تکمیلی براساس نقشه های اجرایی، بتن دال سقف ریخته میشود . آرماتورهای با اهمیت تیرچه باید به ارتفاع ۱۵- ۱۰ سانتیمتر با تیرهای کلیدی درگیر شوند و به هیچ وجه نباید این آرمارتورها را به تیرهای فلزی جوش بخشید . لحاظ به اینکه تیرچه ها به استثنای تیرچه های با جان باز، گذشته از یکپارچه شدن سقف توانمند به تحمل بار سقف نیستند، باید توسط یک سری چارتراش و اساس (جکها یا این که شمعها) به نحو مناسب و مطمئنی حفظ شوند . در موقع اجرا می بایست خیز مناسبی به طرف بالا به تیرچه ها داد تا پس از اجرا و یکپارچه شدن سقف و وارد شدن بارهای وارده این خیز حذف شود . میزان خیز در کارگاه با تجربه به دست میآید، معمولاً به ازای هر متر ارتفاع دهانه ۲ میلیمتر خیز در حیث گرفته میشود . ضمناً موردها زیر نیز باید به هنگام اجرا مد حیث قرار گیرند .
الف) جکهایی که در پایین سقفهای تیرچه بلوک برای تحمل وزن بتن نو وصال به مقاومت اول آن استعمال میشود دستکم ۱۰ روزباید فارغ از تغییر باقی بمانند .
ب) به کار گیری از جکها (شمعها) محافظ تیرچه ها برای بتن ریزی .
فاصله این جکها را میتوان طوری اجرا نمودکه به ازای هر دو متر ارتفاع تیرچه حدود ۲ میلیمتر وسط تیرچه را بالاتر نگهدارد تا سپس از بتن ریزی این خیز حذف شود .
ج) در این زمینه می بایست دقت شود که سر تیرچه ها از پر و بال تیرآهن انقطاع نشده باشد . گهگاه بر اثر بی دقتی در نصب جکهای زیر سقف تیرچه ها از روی پر و بال تیرآهن جدا گردیده و بالاتر قرار میگیرد . این جکها می بایست به نحوی اجرا شودکه میلگردهای دو راز تیرچه روی پر و بال تیرآهن قرار گیرد .
د) در صورتی که تیرچه به یک تیرآهن منتهی می شود میبایست با به کارگیری از میلگرد ممان (لنگر) منفی، تیرچه به تیرآهن مهار شود تا در برهه زمانی زلزله دچار گسیختگی نگردد .
ر) ضخامت بتن بر روی سقف می بایست دست کم ۵ سانتی متر باشد . برای آنکه بتوانیم این ضخامت را به دست آوریم کافی میباشد حدود ۴ قطعه نیمه آجررا بر روی ۴ نقطه گوناگون از بلوکهای سقفی قرار دهیم، بتن میبایست پس از اجرا لبالب آجرها گردد .
س) بتن مصرفی بر روی سقف مطلقا میبایست به رخ یکدست اجرا شود و نباید بین بتن ریزی فاصلهایی ایجاد گردد . زیرا بتن ریخته شده و رها گردیده که سفت شده میباشد و هنگام ریختن بتن سقف سبب ساز از دربین رفتن مقاومت این قسمت میشود . بتن ریزی نباید در یک سری مرحله با مسافت وقتی زیاد انجام شود . ریختن بخشی از بتن و عبور کرد دوران طولانی (بیش از یکسری ساعت) سبب خرابی سعی سقف و کاهش مقاومت آن میشود . پیشین از بتن ریزی می بایست سقف ازهرگونه آلودگی همچون بتن خشک شده، شن و ماسه و یا خرده های سفال در مقاطع اصلی همچون محل اتصال تیرچه به سقف تمیز شود (مجتهد زاده، ۱۳۵۳) .
در موردزمان برچیدن پایه ها و پایه های اطمینان، باید مندرجات دین نامه بتن ایران ملاحظه گردد .
۵)
پوشش سقف به وسیله سقفهای پیش ساخته
این مدل سقفها به چهره جدا به وسیله بتن و میلگرد در کارخانه ساخته شده و در محل ساختمان نصب میگردند، و در هنگام اجرا نیز سریتر تمام میشوند و بیشترین استفاده آن در سوله ها و کارخانه ها، با دهانه های تبارک میباشد . این گونه سقف با پهنا 5/2 متر و ارتفاع 5/17متر با امکانات نصب پنجره برای تأمین فروغ از سقف تهیه و تنظیم میشوندو وزن توشه زنده و مرده این دسته سقفها 450 کیلوگرم بر هر مترمربع میباشد . شیوه اجرای آن بدینصورت میباشد که بعد از سطح کردن دیوارهای ساختمان و شناژبندی، بر روی دیوار، سقفهای پیش ساخته 5/2 متری را در کنار یکدیگر چیده و آنگاه از نصیب سقف نسبت به روند بعدی پوشش آن، مبادرت مینمایند .
۶)
پوشش سقف به وسیله یونولیت
«نیسکوفوم» نوعی پلیمر پلی استایرن قابل انبساط میباشد که تحت حالت ویژهای ساخت میشود .این مدل پلی استایرن بدلیل داشتن شکلی مختص شبکهای و خاصیت فیزیکی منحصر به فرد به فرد، کاربردهای وسیعی در مورد عایقهای صوتی و حرارتی، پانلهای ساختمانی و همچنین تهیه قطعات بسته بندی پیدا کرده هست .